«Ертеңгі Қазақстанды не күтеді: Жолдаудың негізгі тезистері - 2025»
Қасым-ЖоНаурыз Тоқаев жыл сайынғы Қазақстан халқына Жолдауында сөз сөйледі. Негізгі тезистер:
1. Бір палаталы парламент құру.
Президент Тоқаев Қазақстанда бір палаталы парламент құру мүмкіндігі туралы мәлімдеді. Оның айтуынша, мәселе бойынша пікірталас кем дегенде бір жылға созылады, содан кейін 2027 жылы жалпыұлттық референдум өткізіліп, Конституцияға қажетті өзгерістер енгізуге болады.
2. Жеке жасанды интеллект министрлігін құру.
Қасым-ЖоНаурыз Тоқаев қолданыстағы цифрлық даму министрлігінің базасында жасанды интеллект және цифрлық даму министрлігін құруды ұсынды. Оның айтуынша, бұл мемлекеттік процестерді ашық, нәтижелі және адамдарға бағытталған етуге көмектеседі.
3. Активтерді қайтару жөніндегі комитетті қайта атау.
Үкіметке Заңсыз активтерді қайтару комитетін Инвесторлардың құқықтарын қорғау комитеті деп қайта атау тапсырылды. Президент Қ.К.Тоқаев Бас прокуратура заңсыз активтердің иелерімен жақсы жұмыс істегенін айтты. Қазынаға 850 миллиард теңге қайтарылып, ақша әлеуметтік жобаларға жіберілді.
4. Алатау қаласының арнайы мәртебесі.
Президент Алатау қаласына үкіметке тікелей бағынысты арнайы мәртебе беруді тапсырды. Жарты жыл ішінде қаланың қалай басқарылатынын, оның қаржылық моделін және басқа да маңызды мәселелерді айқындайтын жеке заң қабылдау.
5. Мемлекеттік крипто резервін құру.
Ұлттық банк базасында цифрлық активтердің мемлекеттік қоры құрылады. Қор ең перспективалы цифрлық активтерден стратегиялық крипторезер жинақтайтын болады.
6. «Инфляция қазақстандықтардың табысын жеп жатыр».
Қасым-ЖоНаурыз Тоқаев бүгінде елдің басты проблемасы - жоғары инфляция екенін мәлімдеді. Ол экономиканың өсуі мен адамдардың табысын төмендетеді. Дайын шешім жоқ, оған көптеген елдер тап болады, бірақ Қазақстанда жағдай ерекше өткір. Президент әлемдік тәжірибе мен бейхабар шаралар қабылдауға дайындықты ескере отырып, осы күрделі макроэкономикалық шеңберден шығу қажет екенін айтты.
«Үкімет пен Ұлттық банк жалпымемлекеттік сипаттағы міндет тұрған жағдайдың күрделілігін ескере отырып, бір команда ретінде әрекет етуі тиіс. Қазір арқан тартатын уақыт емес», - деді ол.
7. Үш АЭС салу.
Қазақстан үшін бір АЭС жеткіліксіз, екінші, тіпті үшінші АЭС құрылысына кірісуі қажет, деді Мемлекет басшысы. Жақында Қытайда ҚХР төрағасы Си Цзиньпинмен болған кездесуде елдердің осы саладағы стратегиялық серіктестігі туралы уағдаластыққа қол жеткізілді.
8. Қазақстанды 3 жылда түбегейлі өзгерту.
Тоқаев Қазақстан үш жылда толыққанды цифрлық елге айналуы тиіс екенін айтты. Оның айтуынша, балама жоқ, себебі цифрландыру бүкіл әлем мен адамдардың өмір салтын өзгертеді. Ол кешігу ауыр зардаптарға әкелуі мүмкін екенін атап өтті.
9. Қазақстандағы үнемділік мәселелері туралы.
Қазақстанда табиғи ресурстарды, әсіресе суды сақтау мәдениеті төмен, деп атап өтті Президент. Оның айтуынша, бұл азаматтар, әсіресе жастар арасында түсіндіру жұмыстарын талап етеді. Қазірдің өзінде ел су тапшылығымен бетпе-бет келіп отыр, ал оны тұтыну тәсілі мүлдем болМамыр отыр.
10. «Дөрекілік пен сөгісті көру жағымсыз».
Қасым-ЖоНаурыз Тоқаев қоғамда дөрекілік, сөгіс және көшедегі ұрыс жағдайлары жиілеп кеткенін атап өтті. Мұндай мінез-құлық елдің беделіне нұқсан келтіреді және тоқтатылуы тиіс. Ол заңдылық пен тәртіп қазақстандық мемлекеттіліктің негізі болып қалатынын атап өтті.
11. Халықтың шамадан тыс қоныстануынан елордаға төнген екі қауіп.
Президент үкіметке ел ішінде және шетелден көші-қонды есепке алудың бірыңғай цифрлық жүйесін құру қажеттігін айтты. Адамдардың бақылаусыз келуі ірі қалалардың инфрақұрылымын қатты жүктейді.
Мысалы, соңғы үш жылда Астана халқы 250 мыңнан астам адамға өсті. Қаланы жылумен жабдықтау және сумен қамтамасыз ету жүйелерінің тұрақтылығына қауіп төніп тұр.
12. Әлеуметтік саясаттағы өзгерістер.
Президент Қасым-ЖоНаурыз Тоқаев қазіргі әлеуметтік саясатты сынға алып, тым көп жеңілдіктер мен төлемдер қаражатты маңызды жобалардан алаңдататынын атап өтті. Ол осал топтар үшін әлеуметтік төлемдер мөлшерін біріздендіруді тапсырды.
Президенттің айтуынша, мемлекет өзінің базалық функцияларын орындауды жалғастырады, бірақ жасанды түрде көтерілген жеңілдіктер мектептер, ауруханалар құрылысын қаржыландыруға және көлікті дамытуға кедергі келтіреді.
«Бұрынғы КСРО аумағындағы және одан тыс жерлердегі қақтығыстарға қатысушыларға әлі күнге дейін ақы төлеп, медициналық қызмет көрсетеміз. КСРО 35 жылдан бері жоқ, ал ардагерлер жасарып, көбейіп келеді», - деп мәлімдеді Тоқаев.
13. ТКШ проблемалары.
Үкімет пен жергілікті биліктің ұзақ уақыт әрекетсіздігінен тұрғын үй-коммуналдық сала күрделі жағдайға тап болды. Қазір жағдайды жақсарту үшін шаралар қабылдануда: тарифтерді ырықтандырады және энергетиканы және ТКХЭ басқарудың жаңа моделін жасайды, Бұл тарифтердің өсуімен бірге қызметтердің сенімділігі мен сапасын арттыруы тиіс, деп есептейді Қасым-ЖоНаурыз Тоқаев.
14. Құрылыс кодексі.
2022 жылы елімізде 19 миллион шаршы метр тұрғын үй пайдалануға берілді. Тоқаев құрылысты тұрақты әрі қауіпсіз дамыту үшін жаңа Құрылыс кодексін қабылдау қажеттігін айтты. Президент оны жыл соңына дейін қабылдауды тапсырды.
15. Әкімдер мен министрлерге бизнеске қатысты ескертулер.
Қасым-ЖоНаурыз Тоқаев заңнамаға ревизия жүргізіп, оны кәсіпкерлер үшін жеңілдету қажеттігін айтты. Стратегиялық жоспарлау жөніндегі агенттіктің базасында заңдарды тәртіпке келтіретін және түсінікті шешімдер дайындайтын Реттеуші интеллект орталығы құрылады. Қ.К.Тоқаев министрлер мен әкімдер нәтиже үшін жеке жауапкершілікте болуы, ал мемлекеттік органдар бизнеске қарсы әкімшілік шараларды қатаңдатпауы тиіс екенін атап өтті.
«Бсо ждёт Казахстан завтра: ключевые тезисы Послания-2025»
Касым-ЖоНаурыз Токаев выступил с ежегодным посланием народу Казахстана, подготовил сводку ключевых тезисов и поручений, которые Президент озвучил в своём выступлении.
1. Создание однопалатного Парламента.
Президент Токаев заявил о возможном создании в Казахстане однопалатного Парламента. По его словам, дискуссия по вопросу займёт как минимум год, после чего в 2027 году можно будет провести общенациональный референдум и внести необходимые изменения в Конституцию.
2. Создание отдельного Министерства искусственного интеллекта.
Создать министерство искусственного интеллекта и цифрового развития на базе существующего министерства цифрового развития, предложил Касым-ЖоНаурыз Токаев. По его словам, это поможет сделать государственные процессы прозрачными, результативными и ориентированными на людей.
3. Переименование Комитета по возврату активов.
Правительству поручили переименовать Комитет по возврату незаконных активов в Комитет по защите прав инвесторов. Президент Токаев сказал, что Генеральная прокуратура хорошо поработала с владельцами незаконных активов. В казну вернули около 850 миллиардов тенге, и деньги отправили на социальные проекты.
4. Специальный статус города Алатау.
Предоставить городу Алатау специальный статус с прямым подчинением правительству, поручил Президент. В течение полугода принять отдельный закон, который определит, как будет управляться город, его финансовую модель и другие важные вопросы.
5. Создание государственного крипторезерва.
На базе Национального банка создадут государственный фонд цифровых активов. Фонд будет накапливать стратегический крипторезерв из самых перспективных цифровых активов.
6. "Инфляция съедает доходы казахстанцев".
Касым-ЖоНаурыз Токаев заявил, что сегодня главная проблема страны – высокая инфляция. Она снижает рост экономики и доходы людей. Готового решения нет, с этим сталкиваются многие страны, но в Казахстане ситуация особенно острая. Президент сказал, что нужно выходить из этого сложного макроэкономического круга, учитывая мировой опыт и готовность принимать непопулярные меры.
"Правительство и Национальный банк должны действовать как одна команда, с учётом сложности ситуации, перед которой стоит задача общегосударственного характера. Сейчас не время заниматься перетягиванием каната", – сказал он.
7. Строительство трёх АЭС.
Казахстану недостаточно одной АЭС, необходимо приступать к строительству второй и даже третьей, сказал Глава государства. На недавней встрече в Китае с председателем КНР Си Цзиньпином была достигнута договоренность о стратегическом партнерстве стран в этой отрасли.
8. Кардинально изменить Казахстан за 3 года.
Токаев сказал, что Казахстан за три года должен стать полноценной цифровой страной. По его словам, альтернативы нет, ведь цифровизация меняет весь мир и образ жизни людей. Он подчеркнул, что промедление может привести к тяжёлым последствиям.
9. "Конь не валялся" – о проблемах с бережливостью в Казахстане.
В Казахстане низкая культура сбережения природных ресурсов, особенно воды, отметил Президент. По его словам, это требует разъяснительной работы среди граждан, особенно молодёжи. Уже сейчас страна сталкивается с дефицитом воды, а подход к её потреблению оставляет желать лучшего.
10. "Неприятно видеть грубость и ругань".
Касым-ЖоНаурыз Токаев отметил, что в обществе участились случаи грубости, ругани и драк на улице. Такое поведение вредит авторитету страны и должно быть прекращено. Он подчеркнул, что основой казахстанской государственности остаются законность и порядок.
11. Две угрозы столице из-за перенаселения.
Президент сказал, что правительству нужно создать единую цифровую систему учёта миграции внутри страны и из-за рубежа. Неконтролируемый приток людей сильно нагружает инфраструктуру крупных городов.
Например, за последние три года население Астаны выросло более чем на 250 тысяч человек. Под угрозой находится устойчивость систем теплоснабжения и водообеспечения города.
12. Изменения в социальной политике.
Президент Касым-ЖоНаурыз Токаев раскритиковал нынешнюю социальную политику, отметив, что слишком много льгот и выплат отвлекают средства от важных проектов. Он поручил унифицировать размеры соцвыплат для уязвимых категорий.
По словам Президента, государство продолжит выполнять свои базовые функции, но искусственно раздутые льготы мешают финансировать строительство школ, больниц и развитие транспорта.
"До сих пор платим и оказываем медицинские услуги участникам конфликтов на территории бывшего СССР и за его пределами. СССР уже как 35 лет не существует, а ветераны молодеют и множатся", – заявил Токаев.
13. Проблемы ЖКХ.
Из-за долгого бездействия правительства и местных властей жилищно-коммунальная сфера пришла в критическое состояние. Сейчас принимаются меры, чтобы улучшить ситуацию: либерализуют тарифы и создадут новую модель управления энергетикой и ЖКХ.Это должно повысить надёжность и качество услуг вместе с ростом тарифов, считает Касым-ЖоНаурыз Токаев.
14. Строительный кодекс.
В 2022 году в стране было введено в строй 19 миллионов квадратных метров жилья. Токаев сказал, что для устойчивого и безопасного развития строительства нужно принять новый Строительный кодекс. Президент поручил принять его до конца года.
15. Предупреждения акимам и министрам по поводу бизнеса.
Касым-ЖоНаурыз Токаев сказал, что нужно провести ревизию законодательства и упростить его для предпринимателей. На базе Агентства по стратегическому планированию создадут Центр регуляторного интеллекта, который будет наводить порядок в законах и готовить понятные решения. Токаев подчеркнул, что министры и акимы должны нести персональную ответственность за результат, а госорганы не должны ужесточать административные меры против бизнеса.